Aşırı yağ depolanması sonucu ideal vücud
ağırlığının %20 veya daha fazla artmış olması şişmanlık (obezite) olarak kabul
edilir.
Bu da; çocuğun veya erişkinin harcadığı enerjiden çok daha
fazla enerji veren besinleri tüketmesi ile oluşur.
Aldığımız besinlerle kan şekeri yükselir. Yükselen kan şekeri ile birlikte
pankreastan insülün hormonu salgılanır ve şekeri yakarak günlük aktivitelerde
ve de istirahat halinde gerekli olan nerjiye dönüştürür
Aldığımız besinler harcadığımız enerjiden fazla ise; (sedanter
yaşamda) artmış kan şekerİ (Trifliserid))yani depo yağlara dönüşür ve Adipoz
adı verilen yağ hücrelerinde depolanır.
Yağ hücreleri; doğum öncesi hayatın 6-9. aylarında ve
doğumdan sonra ilk 1 yaş boyunca sayılarını arttırılırlar. Bu durum ergenliğe
kadar devam eder.
Normalde 25 milyon olan yağ hücreleri çocukluk ve gençlik
döneminde alınan fazla kilolara bağlı olarak sayıca artarlarsa bir daha
azalmazlar.
Yağ hücre sayısı 40
milyona ulaşan kişiler sürekli obez kalırlar.
Diyetteki kalori arttıkça yağ hücreleri büyür. Zayıflama ile
hücrelerin sayısı azalmaz sadece hacimleri
küçülür.
ÇOCUKLUKTAN İTİBAREN
YAĞ HÜCRELERİNİN SAYISININ ARTMAMASINA ÖZEN GÖSTERİLMELİDİR.
Çocukluk döneminde şişman olan çocukların büyük çoğunluğu erişkin döneminde de şişman olurlar.
U.S.A dan her 10
çocuktan biri obezdir. 4 yaşına kadar obez olan çocuk erişkin olduğunda % 20, ergenliğe kadar obez kalan çocuk erişkinlikte %80 obez olarak devam eder.
Ebebeynlerinden biri
obez olan çocukta obezite % 40 ebebeynlerinin her ikiside obez olan çocukta
obezite % 70-80 dir.
Başka bir deyişle;
ebebeynlerden biri obez ise çocuğun obez olması 3 kat , ebebeynlerin her ikiside
obez ise çocuğun obezlik riski 13 kat fazladır.
Kalori alımında ufak
ama düzenli bir artış (örneğin fazladan günde bir parça börek, kurabiye vs.
yenmesi) fazladan 50-100 k.kal alınması demektir. Bu da yılda 1-2 kg artışla
sonuçlanır.
Besinlerin sağladığı enerji, çocukluk çağında fiziksel
aktiviteler yanında büyüme içinde kullanılır. Süt çocukları enerjilerinin
%40’ını büyüme için harcarlar.
Çocuk büyüdükçe enerji gereksinimi artmakla birlikte çocuğun
her kilosu için gerekli enerji miktarı azalır.
1 yaşında her kg için
100 k.kal gerekli iken; 10 yaşında 70, 20 yaşında her kg için 45 k.kal gerekli
olur.
Bebeklikte ilk 6 ay şişman olanlar; yürüme, diş çıkarma ve
hareketlerinin artması ile normal kilolarına dönerler.
Bebeklere her ağlayışta biberon verilmesi kötü
yeme alışkınlığının başlatıcısıdır. Kalori değeri yüksek katı besinlere erken
başlanması hızlı kilo artışı ve obeziteye zemin hazırlar.
Tüm gelişmiş ülkelerde şişmanlık sosyo ekonomik ve kültürel
düzeyi düşük gruplarda görülür.
Ancak, ekonomik düzeyi yüksek toplumlarda eve giren bol ve
cazip besin maddeleri çocuklar tarafından bilinçsizce tüketildiğinden o
çocuklarda ebebeynlerine göre daha şişman olurlar
.
Günlük enerji
alımının tüketildiğinden 25-50 kKal daha fazla olması obezite gelişmesi için
yeterli olur.
Bebek ve çocukların
sağlığının sadece kilo ile ölçüldüğü toplumlarda çocuğu aşırı beslemeye
çalışmak, özellikle glisemik endeksi yüksek karbonhidratlar unlu, nişastalı
besinler, fast foodlar, gazlı içecekler, şeker ve yağ oranı yüksek besinler vermek, medyada her gün reklamlarının yapılması sonucu
çocuklar için bu besinlerin cazip kılınması, ayrıca çocukların T.V , internet,
bilgisayar oyunları ile aktivitilerinin kısıtlanması, apartman yaşamına tutuklu
olmak,sokakta oynayamamak hepsi hareketsiz(sedanter) yaşama yol açarak enerji alımını arttırıp harcanan
enerjiyi en aza indirmektedir.
Örneğin 1 saat hareketsiz TV seyretmek şişmanlık riskini
arttırır. Çünkü; genelikle seyrederken besin değeri düşük, kalori değeri yüksek
besinler de tüketilmektedir
.
Obezitede bunların
yanında genetik yatkınlığında olabileceğini göz ardı etmemek gerekir.
Çocuklarda alınan enerjinin % 60-70 i metabolizma için kullanılır.
İstirahat halinde en çok enerji tüketen organlar; karaciğer, beyin, kalp ve
böbreklerdir.
Yeni doğanlarda beyin vücud ağırlığının % 10 unu oluşturur
buna karşın alınan enerjinin % 40 ını tüketir.
Erişkinlerde ise; iskelet kası vücud kitlesinin % 40 ını
oluşturur enerjinin ise sadece % 18 ini tüketir. Alınan enerjinin % 10 uda
besinlerin sindirilmesi, emilmesi, depolanması için kullanılır.
Çocukluk ve ergenlik döneminde bir kısım enerjide büyüme
için kullanılır. Özellikle bebeğin ilk 4 aylık döneminde büyümesi için alınan
enerjinin %40ı kullanılır
.
OBEZİTE: Çocuklarda
en çok 5-6 yaş arası, birde ergenlikte ortaya çıkar.
Yüksek kalori alımına bağlı obezitede kilosu ağır olan
çocukların kemik yaşlarıda ileridir.
Burun,ağız ve küçük, çene iki kat halindedir. Meme bölgesi
yağlanarak özellikle erkek çocuklarda utanç yaratan gelişmiş meme görüntüsü
verir.
Karın sarkık ve şiştir. Sıklıkla strialar (cilt çatlakları)
vardır.
Erkeklerde; genital
organlar küçük görünür. Penis gömük ve küçüktür.
Şişman çocuklar yaşıtlarından daha kısa kalırlar. X
bacak (genu valgum)deformitesi vardır.
Psikolojik bozukluklar sık görülür.
Kafasında oluşturduğu estetik şablona uymayan vücudunu
seyreden ergen strese girer. Bu durumda
vücudun salgıladığı stres hormonu (cortisol) ile de vücud kıtlıkta vücud
depolarını doldurmaya yönelik savunma mekanizması ile; daha sık ve daha çok
yemeye yönelir sonuç olarak çok
şişmanlar.
Devam edecek
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder