ÇOCUKLARDA YÜKSEK ATEŞ

ATEŞ

Normalde sabit olan vücut ısısının yükselmesidir.Vücuda zarar veren bir olay veya hastalığa yanıt olarak gelişir

Normal vücut ısısı (0.5-0.7 c) dalgalanma ile 37 derecedir.Günlük ısı farkı 0.5-1 c olabilir.DİÜRNAL RİTM ilk 2 yaşta bu ritim yoktur.

18 aya kadar %50 çocukta ateş 37,8 2 yaştan sonra 37 derecedir.

ATEŞİN KLİNİK UYGULAMASI 1868  de başlamıştır.(144 yıl önce)

Burada; 18 yıl süren 25000 kişide milyonlarca ölçüm yapılarak normal vücut ısısının 37 c normalin üst sınırının 38 c  olduğunun saptanması ile olmuştur.                          

ATEŞ NEDEN YÜKSELİR

·         Enfeksiyonlar (viral-bakteriel) mikrobik

·         Mekanik travmalar

·         Tümörler

·         Kan Hastalıkları

·         Büyük ameliyatlar

·         Büyük kanamalar

·         Kırıklar

·         Otoimün Hastalıklar (vücudun kendi hücre ve dokularına karşı reaksiyonlar) –Romatoid artrit-Skleroderma-Hoshimoto troidi-Adison hastalığı-Bilier siroz

·         Aşırı sıvı kaybı

·         Aşı reaksiyonları

·         Terleme yetersizliği

·         İlaç zehirlenmeleri

·         Kawasaki hastalığı

·         Çevre ısısının yükselmesi

·         Triotoksikoz (zehirli guatr)

VÜCUT ISISINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

·         Gün içi değişim 1.1 c dir diurnal ritim ( en yüksek 13-19 arası)

·         Prematüre ve yeni doğanlarda ısı regulasyonu zayıf yağ dokusu azdır.Vücut ısıları ortama göre değişir.Isı ayar mekanizmaları gelişmediğinden kuvözde yaşatılırlar.

·         Erişkinler 0 derecede bile normal vücut ısısını korur. Yeni doğanlar ancak 20-23 derecede normal ısılarını koruyabilir.

·         Egzersiz-fizik aktivite ısıyı 1 derece arttırır.

·         Heyecanlı-aşırı aktif çocuklarda ısı değişkendir

·         Sıcak hava-aşırı giysi-yemek sonrası ısı artar.

·         Triodin az çalışmasında düşük,çok çalışmasında yüksek ısı oluşur.

·         Uyku ve anestezide ısı ayarı zayıflar.

ATEŞ ÖLÇÜMÜ

İdeali:Yatakta 30 dk dinlendikten, yemekten 1 saat sonra kaka yapmadan ½-1 saat sonra.

Küçük bebeklerde:Rektal ve koltukaltı

5 yaşından sonra:Ağızdan

Termometre en az 3 dk tutulmalı.

REKTAL (popodan) ÖLÇÜM

Annenin kucağında yüzükoyun yatırarak termometre yağlanır veya flexibl digital termometre ile ölçüm yapılır.

Makatta; çatlak veya yara varsa rektal alınmaz.

Rektal ateş 38 dereceye kadar normal kabul edilir.

LİKİT KRİSTAL PLASTİK BANT TERMOMETRELER

Astronotların uzay çalışmalarında takibi için geliştirilmiştir.Alın,koltuk altına tek kullanımlık veya cilde yapıştırılarak 24 saatlik ısı takibi için kullanılır.

Güvenirlik ve hassasiyeti daha azdır.

İNFRARED (KULAKTAN ÖLÇER ) TERMOMETRELER

İlk 1 yaşta  anatomik nedenlerle  ölçümlerin güvenirliği düşük yeni doğanda hiç kullanılmaz.

Dış kulak yoluna hatalı yerleşimle hatalı sonuç çıkar.

ELLE ISI KONTROLÜ

Anneler bu konuda %80 üzerinde başarılıdır.

ATEŞ YÜKSELMESİNİN OLUŞUMU

Enfeksiyon kaynaklı olsun olmasın ateş yükselmesinde ortak faktör DOKU YIKIMIdır.Doku yıkımı sonucu açığa çıkan ürünler,metabolizma ürünleri,bakteri toksinleri PİROJEN leri oluşturur.Pirojenler kan yolu ile beyindeki ısı regulasyon merkezlerini uyarır. Ateşi yükseltir.PİROJEN’ler  Bakteri ,virüs,antigen gibi maddelerle savaşan, onları yok etmeye çalışan Akyuvar (lökosit) serisi hücrelerden salgılanır (endojen pirojen).

ATEŞLİ HASTADA  ısı düzenleme mekanizması bozulunca çevre damarları büzülür (üşütme-titreme hali) ısı depolanması artar, ateş yükselir. SONUÇTA:

·         Kırıklık,uykuya meyil,bitkinlik,yaygın ağrılar,huzursuzluk oluşur

·         El ve ayaklar soğur

·         Kalp atımı artar,yüz kızarır. Vücut ısısının 1 c artışında kalp atımı dakikada 20 vuruş artar.

ATEŞLİ HASTAYA YAKLAŞIM

Ateş sadece bir belirtidir.

Hastalık değildir.Düşman da olmayabilir. Büyük olasılıkla;

DOST OLABİLİR.

·         Çok yüksek olmayan 39.5’den düşük veya uzun sürmeyen ateşin çocuk için çok kötü bir etkisi olmaz.

·         Deneyler ATEŞ ‘in enfekte kişinin immünolojik savunmasını arttırarak yararlı olabileceğini gösteriyor.

·         Ateşi düşürülmeyen çocukların; düşürülenlere göre daha çabuk iyileştikleri gözlenmektedir.

·         İnsan lökositlerinin Fagosite(zararlı hücreleri yenme) aktiviteleri ateş 38-40 derece iken  en üst düzeye varır.

·         Yüksek ateşte VİRÜSLERİN  ÇOĞALMASI baskılanır.

ATEŞ FAYDALIMIDIR?

·         İnsanlarda:Nörosifiliz(frenji),gonokolesik(bel soğukluğu) enfeksiyonlar,kronik brücelloz(malta humması)-uvevit,romatoid artrit gibi hastalıklarda ateş tedavisinden sonra iyileşme görülür.

·         Deney hayvanlarında bazı enfeksiyonlarda (pnomokok gibi) ateşin yükseltilmesi iyi sonuçlar verir.

·         Soğuk kanlı sürüngenler enfekte olduklarında vücut ısılarını yükseltmek için sıcak yerler ve çevre şartlarına sığınırlar.

EN YÜKSEK VE EN DÜŞÜK ATEŞ

Ağır akciğer ve kalp hastalığı olan çocuklarda ateş oksijen tüketimini ve kalp yükünü arttırarak zararlı olabilir.

Sağlıklı çocuklarda zararlı etki 42 dereceden sonra ortaya çıkar.

42.6 dereceye yükselen ve devam eden ateşte kalıcı beyin hasarı gelişir

46 derecenin üzerinde  ısıda dokular ölür.

Erişkinlerde bazen 44 -45 dereceye çıkan ateşlerde bile sonradan hastaların iyileştikleri görülmüştür.

DÜŞÜK ATEŞ

32,7 derecede bilinç kaybı

Makattan 28 derecede ventriküler  fibrilasyon  ile ölüm oluşur. 28 dereceye kendiliğinden  geri dönmez ancak özel metotlarla ısıtılarak dönebilir.

Eskiden 28 derecenin altında yaşam imkansızdı şimdi dokularda buz kristalleri oluşumunu önleyici sedatifler (Klorpromazin) verilerek beyindeki merkezlere etki ile ısı geçici olarak 25-26 dereceye düşürülür.Beyin dolaşımı 15-20 dk durdurularak önemli operasyonlar yapılmaktadır. (hibrnasyon)

NEDENİ BİLİNMEYEN ATEŞ

Üç haftadan uzun süren : Hastane tetkiklerinde sebep bulunamayan ateştir.

ATEŞİN DÜŞÜRÜLMESİ –DÜŞÜRÜCÜLER

ASPRİN :Alındıktan yarım saatten kısa bir sürede kanda yükselir.Bir saat içinde zirve yapar.Son dönemlere kadar 1897 den beri 115 yıldır en yaygın kullanılan ilaçtır.

Ülserli-Astımlı kişilerde kullanılmaz.

Reye Sendromu ile ilişkisi göz ardı edilmemelidir.Bu sendrom 1963 yılında Avusturalyalı patalog REYE tarafından tanımlanan; Karaciğer ve M.S.S bozuklukları ile seyreden,öldürücü olabilir diye düşünülmüş bir hastalıktır 4 -12 yaş arasında daha çok görülür.

İnfluenza (grip virüsü) veya suçiçeği ile enfekte çocuklarda Asprin alımı ile ilşikisi olabilir.Bu nedenle 1980 den başlayarak Asprin kullanımında belirli bir azalma olmuştur

1982 de grip ve suçiçeği seyrinde kullanılmaması 1986 da 12 yaş altında kullanılmamamsı önerilmiştir.

Henüz yayınlanmamış birkaç yüz vaka vardır. (1986 da 150 vaka)Aynı yıllarda bir çok ülkede özelliklede İngiltere de uzun yıllar Asprin kullanılmasına rağmen yayınlanmış vaka yoktur.U.S.A da yıllık 400 vaka.

        Bazı araştırmacılar grip ve suçiçeğinin seyrinde parecetemol veya başka ilaç  kullananlarda hatta hiç ilaç kullanmayanlarda da Reye Sendromu görüldüğünü kısıtlamanın gereksiz olduğunu ekonomik sebepleri olabileceğini düşünülmektedirler.

       Ayrıca salisilat dışında bazı toksik etkilerin,birçok metabolik hastalıkların ve bazı enfeksiyon durumlarının Valproat gibi bazı ilaçlarında Reye sendromunu taklit ettiği bilinmektedir.

Sonuç: Suçiçeği ve influenzeda kullanmamalıdır.

Son görüşler Asprinin GENETİK YATKINLIĞI  olan çocuklardaki virüs enfeksiyonları seyrinde bazı enzimlere etki ile bu sendromu oluştırduğu görüşü hakimdir.

Bu nedenle diğer virüs hastalıklarında da dikkate alınmalıdır.

PARACETEMOL

1950 den beri yaygın kullanılmaktadır .Alındıktan 2 saat içinde vücut ısısı yarım derece düşürürür aç karnına  alınmalıdır.En üst düzey 30-60 dakikada oluşur.

Aşırı doz öldürücü karaciğer nekrozu yapar.

Zehirlenmesi karaciğer nakli gerektiren sebeplerdendir.Çok dikkatli doz ayarı yapılmalıdır.

IBUPREFEN

Paracetemol ilk saatlerde daha etkili iken uzun saatler için ıbuprefen daha etkilidir ve etkisi daha uzun sürer .En üst düzey 2 saatte

6 Aydan küçük  ve 7 kg dan aşağı çocuklara verilmez

KETEPROFEN (Profenid)

6 aylıktan küçüklerde kullanılmaz.

Kusma-bulantı ve geçici hipotermi yapabilir.(aşırı ateş düşüklüğü)

ARDIŞIK TEDAVİ

(Aynı gün içinde iki ateş düşürücü ilacın ard arda verilmesi)

Ardışık tedavide ilaç yan etkileri artar.

Önce tekli tedavi denenmelidir.

 Ard arda ilaç; çocuğun sıkıntısını gidermekten çok ailenin sıkıntısını gidermeye yöneliktir.

İlk olarak 1970 de denemiştir.

Tekli  ilaçtan daha etkili ve güvenilir olduğu ispatlanmamıştır.

Ateş düşürücülerin yüksek dozları ciddi karaciğer zehirlenmesi yapar.

Ibupropfen+paracetemolün birlikte kullanımının.Sinerjistik toksisite ile böbrek yetmezliği , tübuller nekroz yaptığı bilinmektedir.

Ailelerin ateş  düşürücüleri,özellikle parecetemolü zararsız bir ilaç gibi düşünmesi büyük risktir.           

Doğru olanı her zaman tek ilaç kullanımıdır.